9 marca//godz.19:00//Teatr WIERSZALIN//Wszyscy święci. Zabłudowski cud
Reżyseria: Piotr Tomaszuk
Współpraca reżyserska: Rafał Gąsowski
Muzyka: Piotr Nazaruk
Występują: Katarzyna Grajlich, Paula Czarnecka, Rafał Gąsowski, Dariusz Matys, Jan Tuźnik, Katarzyna Siergiej, Miłosz Pietruszki
Współpraca reżyserska: Rafał Gąsowski
Muzyka: Piotr Nazaruk
Występują: Katarzyna Grajlich, Paula Czarnecka, Rafał Gąsowski, Dariusz Matys, Jan Tuźnik, Katarzyna Siergiej, Miłosz Pietruszki
premiera: 2012, Supraśl
Piotr Tomaszuk spektaklem Wszyscy Święci. Zabłudowski cud powraca do niezwykłych zdarzeń z Zabłudowa, które wydarzyły się w roku 1965. Podobnie jak Pasja Zabłudowska (z 1998 r. na podstawie sztuki Głup) najnowsza premiera Teatru Wierszalin traktuje o niezwykłych zjawiskach, które pięćdziesiąt lat temu wstrząsnęły małą miejscowością nieopodal Białegostoku.
„Dlaczego? Na co? I po co?…“
Osiołek Kłapouchy, A. A. Milne, Kubuś Puchatek
Zdarzenia nazywane „zabłudowskim cudem“ otacza dziwna aura. Propagandyści PRL-u rozprawili się z bohaterami wydarzeń zabłudowskich w 1965 r. bezpardonowo. Uczestnikom zgromadzeń oczekujących nadejścia Matki Boskiej zarzucono ciemniactwo i uleganie zbiorowej sugestii. Najbardziej nieustępliwym przypisano choroby psychiczne, Kościół obwiniono o brak stanowczości w potępieniu wiernych. Taki wizerunek wydarzeń zabłudowskich uznany został za oficjalny, a cenzura stała na jego straży do 1989 r. Nie dziwi bynajmniej liczba kłamstw wygłoszonych przy tej okazji przez propagandowe służby PRL-u. Dziwi to, że po 1989 roku na temat tego co naprawdę wydarzyło sie w Zabłudowie w 1965 r. nie powiedziano prawie nic, a to co powiedziano, w istocie powtarzało kłamstwa i zafałszowania partyjnego propagandzisty, zawarte w specjalnie wydanej na tę okoliczność książce poświęconej „analizie“ zabłudowskich objawień. Zachowały się szczątki dokumentacji i te zebrał i zarchiwizował IPN. W tej dokumentacji nie ma ani jednej relacji bezpośrednich uczestników wydarzeń, ani jednego nagrania lub zdjęcia, którego nie zrobiłby esbek służbowym aparatem! Pokrzywdzeni i bezpośredni uczestnicy dramatu milczą, chociaż w swoim czasie przeszli niemało. Nękani mandatami, przymusowymi kwarantannami w szpitalach – również psychiatrycznych! – wyśmiewani, wyszydzani, nazywani „cudakami“ – milczą do dziś.
W tym okresie SB przeprowadziła 105 rozmów ostrzegawczych z osobami rozpowszechniającymi wersję o objawieniu oraz usiłującymi nawoływać do zbiorowych wyjazdów. Prewencyjnie zatrzymano cztery osoby „szczególnie podatne na prowadzenie wrogiej działalności”. Wobec organizatorów zbiorowych wyjazdów do Zabłudowa skierowano do właściwych kolegiów karno-administracyjnych osiem wniosków o ukaranie. Wszczęto siedem postępowań karnych wobec ośmiu osób: dwa przeciwko autorom i kolporterom ulotki na temat cudu, dwa dochodzenia przeciwko dwóm osobom podejrzanym o udział w starciach z funkcjonariuszami MO 30 maja, jedno dochodzenie wobec sprawców postawienia krzyży, jedno dochodzenie w sprawie kolportażu fotografii miejsca wydarzenia bez debitu. W sporządzonej informacji zalecano m.in. dalsze kompromitowanie rodziny Jakubowskich z wykorzystaniem do tego środków polityczno-operacyjnych i skierowania na badania psychiatryczne.
Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej nr 10/2004
Naszym przedstawieniem chcemy przywołać przeszłość po to, aby teraźniejszość – to morze ludzkiej pamięci – zaczęła wyrzucać na swój brzeg to, co jeszcze ukrywa. Dlatego Wszyscy Święci są projektem otwartym. Chodzi o to, że w naszym przedstawieniu gotowi jesteśmy zmienić wszystko, o ile odnajdą się nowe relacje i fakty. Zabłudowski cud obrazuje stan naszej wiedzy obecnej, ale zdajemy sobie sprawę, jak bardzo ta wiedza jest niepełna i „dziurawa“. Chcemy to zmienić poprzez uczestnictwo widzów – ich pamięć jest tym, na co czekamy i tym co będziemy „wklejać“ w nasze widowisko przez… No właśnie – miesiące, pół roku, rok? Nie wiemy. Wiemy, że tym razem premierą nie możemy nazwać pierwszych przedstawień z widzami. W tym przypadku premierę damy na końcu.
Piotr Tomaszuk, www.wierszalin.pl
Teatr Wierszalin powstał w 1991 roku z inicjatywy Piotra Tomaszuka i Tadeusza Słobodzianka. Pierwsze przedstawienia teatru wystawiane w latach dziewięćdziesiątych –Turlajgroszek (z 1990 r.), Merlin – inna historia (1993 r.) i Klątwa (1994 r.) – były prawdziwymi wydarzeniami na polskiej scenie, a spektakle zdobyły uznanie także na międzynarodowych festiwalach (w tym nagrody Fringe First w Edynburgu). Po rozłamie w grupie i odejściu Tadeusza Słobodzianka (w 1994 r.), zawieszeniu działalności (2000-2004 r.), rekonstrukcji zespołu i przekształceniu w wojewódzką samorządową instytucję kultury (2006 r.) teatr ustabilizował swoją działalność i funkcjonuje do dziś występując na najważniejszych polskich i europejskich festiwalach. Siedzibą teatru jest Supraśl – miasteczko nieopodal Białegostoku. Wieloreligijny i wielokulturowy region stał się inspiracją dla wielu historii podejmowanych w przedstawieniach. Z legend polsko-białoruskiego pogranicza teatr zaczerpnął również swoją nazwę wiążącą się z prorokiem Ilją. Jego wyznawcy w latach trzydziestych ubiegłego wieku wznieść mieli na skraju Puszczy Knyszyńskiej osadę Wierszalin – Nowe Jeruzalem, które miało dać schronienie przed nadciągającą apokalipsą.
Teatr Wierszalin zorientowany jest antropologicznie, wyrósł także na gruncie estetyki teatru lalkowego. Charakterystyczne, proste, surowe i mroczne scenografie, intensywne aktorstwo świetnego zespołu oraz wybitni współtwórcy (Piotr Nazaruk, Eva Farkašova, Jerzy Gurawski) sprawili, że spektakle Wierszalina były zawsze dla widza unikalnym przeżyciem. Zwłaszcza te, które grane były w siedzibie teatru – supraskiej sali w dawnej szkole, przy ulicy Kościelnej 4. Zawsze też teatr podejmował dyskusję z najwybitniejszymi polskimi tradycjami i dziedzictwem teatralnym: Redutą Juliusza Osterwy i Mieczysława Limanowskiego, Teatrem Laboratorium Jerzego Grotowskiego i Teatrem Śmierci Tadeusza Kantora.
Wszyscy Święci. Zabłudowski cud jest już dziewiątym spektaklem Teatru Wierszalin prezentowanym na Klamrze. Grupa z Supraśla wystawiła w toruńskiej Od Nowie spektakle:Dybuk według Szymona Anskiego (Klamra’1997), Pasja zabłudowska – Głup (Klamra’1999),Marek, Marek według Olgi Tokarczuk (Klamra’2000), Święty Edyp (Klamra’2004), Zwierzenia pornogwiazdy (Klamra’2005) Bóg Niżyński (Klamra’2007), Życie snem (Klamra’2008) orazMarat/Sade (Klamra’2009). Teatr Wierszalin zdobył też pierwszą w historii festiwalu nagrodę publiczności za spektakl Bóg Niżyński z popisową rolą Rafała Gąsowskiego, który wcielił się w dotkniętego obłędem wybitnego tancerza i choreografa Wacława Niżyńskiego.