HISTORIA

Alternatywne Spotkania Teatralne „Klamra”

Działania teatralne były podejmowane w Studenckim Klubie Pracy Twórczej „Od Nowa” już wcześniej, jednak na poważniejszą skalę pojawiły się w latach 70. minionego wieku. Ich sprawcą był Aleksander Nalaskowski – wtedy student, dziś jeden z najbardziej znanych toruńskich profesorów i dziekan Wydziału Nauk Pedagogicznych UMK. W 1976 roku założył on w „Od Nowie” Teatr ALL, z którym realizował spektakle prezentowane na wielu festiwalach teatralnych w kraju, a także za granicą (Niemcy, Dania). Siedzibą teatru była tajemnicza „czarna piwnica” znajdująca się w podziemiach Dworu Artusa. W latach 1978-80 Aleksander Nalaskowski prowadził również ożywioną działalność impresaryjną. Był organizatorem cyklu „Gabinet teatru” – mini festiwali, na które zapraszano 2, 3 teatry (łącznie wystąpiło ich 60). Dzięki jego staraniom w 1979 roku gościł w „Od Nowie” Teatr Laboratorium prezentując „Apocalypsis cum figuris”. Spektakle tego legendarnego już wtedy teatru poprzedzone były prelekcjami samego Jerzego Grotowskiego – jednego z największych reformatorów teatru XX wieku.

Po stanie wojennym, w nowej siedzibie klubu początkowo teatr był nieobecny. Pomysł wykorzystania przestronnej sali głównej „Od Nowy” do działań teatralnych powstał dopiero na początku lat 90. minionego wieku, gdy szefem klubu został Maurycy Męczekalski, który postanowił stworzyć w klubie festiwal teatralny. Realizacja tego pomysłu nastąpiła w roku 1993, kiedy odbył się pierwszy festiwal pod nazwą Akademickie Spotkania Teatralne KLAMRA. Współtwórcą festiwalu i autorem nazwy KLAMRA był student polonistyki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika Jarosław Kobierski. Początki festiwalu przedstawiały się nadzwyczaj skromnie. Podczas pierwszych spotkań z czterech zaproszonych grup teatralnych pojawiły się zaledwie dwie. Dużą trudność stanowiło przystosowanie klubu do teatralnych potrzeb i wymagań. Bywalcy klubu nie mogli przyzwyczaić się do wielu ograniczeń i zmian, które były niezbędne dla stworzenia odpowiednich warunków do realizacji przedstawień. Największy problem stanowiła konieczność zachowania absolutnej ciszy podczas spektakli. Było to szczególnie trudne w związku z funkcjonującą w „Od Nowie” salą 011, gdzie odbywały się próby zespołów muzycznych. Nikogo nie dziwiły wtedy dźwięki perkusji, które było słychać w trakcie jednego z festiwalowych przedstawień.

Mimo tych trudności, w ciągu zaledwie kilku lat, KLAMRA stała się profesjonalnym festiwalem teatralnym, prezentującym najlepsze przedstawienia realizowane przez polskie teatry offowe, wywodzące się z tradycji teatru studenckiego. Od samego początku festiwal nie miał charakteru konkursowego, dzięki czemu nie panowała na nim niezdrowa atmosfera sportowej rywalizacji.

Bardzo ważna dla rozwoju festiwalu stała się opinia Lecha Raczaka – jednego ze współzałożycieli legendarnego Teatru 8 Dnia, który stwierdził, że znajdująca się w „Od Nowie” sala ma doskonałe parametry dla realizacji przedstawień teatralnych. W 1995 roku właśnie Teatr 8 Dnia stał się pierwszą rewelacją KLAMRY, prezentując swój najnowszy wtedy spektakl „Tańcz póki możesz”. Nie była to zresztą pierwsza wizyta „Ósemek” w Toruniu. W 1976 roku Teatr 8 Dnia wystąpił w klubie „Od Nowa” z dwoma spektaklami, które wzbudziły ogromne zainteresowanie, nie tylko publiczności, ale również cenzury i Służby Bezpieczeństwa.

Lista zespołów teatralnych, które wystąpiły dotychczas na KLAMRZE jest doprawdy imponująca. Nie sposób wymienić wszystkich. Warto podkreślić, że wiele z nich to teatry o światowej renomie, które brały udział w prestiżowych festiwalach na wszystkich kontynentach. Oprócz Teatru 8 Dnia wśród najważniejszych gości KLAMRY należy wymienić teatry: Wierszalin, Scena Plastyczna KUL Leszka Mądzika, Kana, Stu, 3/4 Zusno, Provisorium, Biuro Podróży, KTO, Cogitatur, Cinema, Akademia Ruchu, Porywacze Ciał, Pieśń Kozła, Węgajty, Komuna Otwock, Unia Teatr Niemożliwy, Dada von Bzdülöw, Studium Teatralne Piotra Borowskiego, Teatr Wiczy, Lubelski Teatr Tańca, Sopocki Teatr Tańca. W festiwalu brały tez udział teatry z Berlina i Petersburga. Wielkim wydarzeniem w dziejach KLAMRY były wyjazdowe spektakle w Ośrodku Praktyk Teatralnych GARDZIENICE w roku 2006.

W 2007 roku, na 15-lecie KLAMRY, określenie „akademickie” w nazwie festiwalu zostało zastąpione słowem „alternatywne”. Po tej zmianie jego pełna nazwa brzmi Alternatywne Spotkania Teatralne KLAMRA. W tym samym roku zainaugurowano przyznawanie Nagrody Publiczności, której pierwszym laureatem został Teatr Wierszalin. Od 2008 roku laureat tej nagrody otrzymuje pamiątkową statuetkę oraz zaproszenie na kolejny festiwal.

Od 2012 roku festiwal odbywa się na 3 scenach rozbudowanego Akademickiego Centrum Kultury
i Sztuki „Od Nowa”.

Dotychczasowi laureaci Nagrody Publiczności KLAMRY:

2007 – Teatr WIERSZALIN, Bóg Niżyński
2008 – Teatr KANA, Geist
2009 – Teatr PORYWACZE CIAŁ, Correctomundo
2010 – Teatr KANA, Lailonia
2011 – Teatr USTA USTA – Republika, 777
2012 – Teatr DADA von BZDULOW & SzaZa, Caffé Latte

2013 – Teatr FORMY, Pandora

2014 – Teatr USTA USTA – Republika, Uczta

2015 – Teatr neTTheatre, The HIDEOUT / Kryjówka

2016 – Teatr KANA, Projekt Matka

2017 – Teatr WIERSZALIN, Dziady – Noc Pierwsza

2018 – Teatr PAPAHEMA, Skłodowska. Radium Girl

2019 – Teatr Chorea, Tragedia Jana

2020 – Arti Grabowski i Teatr Cinema, Warunki zabudowy

2021 – Grupa Gra/nice, Bezimienny/Nieznany

2022 – Natalia Sakowicz, Romans